Sự bài bản trong quản lý, sử dụng an toàn và có kiểm soát amiang trắng của Brazil là những kinh nghiệm quý với Việt Nam bởi amiang trắng đang được sử dụng chủ yếu trong sản xuất tấm lợp fibro xi măng (AC). Cả nước hiện có 41 nhà máy sản xuất tấm lợp AC, với tổng sản lượng 106 triệu m2/năm và sử dụng hơn 5.000 lao động. Viện Khoa học Lao động và Xã hội cùng Hiệp hội Tấm lợp Việt Nam đang khởi động việc xây dựng bộ tài liệu hướng dẫn sản xuất và sử dụng an toàn sản phẩm tấm lợp có chứa amiang trắng tại Việt Nam.

Amiang trắng không phải là thảm họa

Chương trình sử dụng amiang trắng an toàn (PSQ) được Viện Amiang trắng Brazil (IBC) phát triển riêng hệ thống quản trị từ năm 2004. Nhiệm vụ của Chương trình là hướng dẫn sử dụng tương thích với các tiêu chuẩn, quy định hiện hành; đồng thời kiểm chứng, đánh giá nghề nghiệp và môi trường về sợi trong không khí. Chương trình được áp dụng tại mỏ khai thác, trong toàn ngành công nghiệp sản xuất xi măng amiang và vận tải. Để nhận được Giấy chứng nhận PSQ, các nhà máy phải đạt được 100% các yêu cầu.

Chia sẻ về phương pháp đánh giá nghề nghiệp về sợi trong không khí, ông Marcondes Braga de Monaes cho biết: IBC đánh giá 2 năm/1lần, kiểm tra DN mà không báo trước. Người lao động được tham gia vào nhóm đánh giá với tư cách là kiểm chứng viên, bên cạnh trưởng nhóm là kiểm chứng viên độc lập và kiểm chứng viên của IBC. Việc phân tích đánh giá được thực hiện tại các phòng thí nghiệm có uy tín và được lưu trữ thông tin trong 30 năm. Kết quả đánh giá phải được công bố cho người lao động biết…

Kết quả cho thấy, trong các năm từ 2007 đến 2014, đánh giá nghề nghiệp về nồng độ sợi trong không khí tại mỏ khai thác amiang trắng xấp xỉ ngưỡng 0,1 sợi/ml (phù hợp với tiêu chuẩn quy định trong Thỏa ước quốc gia về sử dụng an toàn amiang trắng và thấp hơn nhiều so với ngưỡng quy định trong Luật Liên bang). Kết quả đánh giá môi trường tại các nhà máy sản xuất xi măng amiang đều thấp hơn tiêu chuẩn 0,1 sợi/ml của Thỏa ước. Đơn cử năm 2014, đánh giá môi trường tại các nhà máy sản xuất xi măng amiang chỉ có 0,04 sợi/ml.

Chương trình sử dụng amiang trắng an toàn (PSQ) của Viện amiang trắng Brazil cũng đã đánh giá môi trường tại TP Minacu, cách mỏ khai thác amiang trắng 3km. Kết quả cho thấy, nồng độ bụi sợi lớn nhất trong 15 năm qua là 0,00243 sợi/ml, thấp hơn rất nhiều so với ngưỡng an toàn quy định trong Thỏa ước quốc gia về sử dụng an toàn amiang trắng (0,1 sợi/ml).

Đồng thời Chương trình sử dụng amiang trắng an toàn (PSQ) cũng đã đánh giá nồng độ bụi sợi trong các ngôi nhà sử dụng xi măng amiang từ 30 – 35 năm. Kết quả, nồng độ bụi sợi lớn nhất đo được là 0,0009 sợi/ml và không tìm thấy bằng chứng cho thấy người dân mắc bệnh có liên quan amiang trắng.

Tuy nhiên, ông Marcondes Braga de Monaeso cũng cho biết, kết quả giám sát sức khỏe của Bộ An sinh xã hội Brazil trong các năm 2008-2013 cho thấy có 11 trường hợp được hỗ trợ thương tật do mắc bệnh liên quan đến amiang.

Theo lý giải của ông Marcondes Braga de Monaeso, những trường hợp mắc bệnh nói trên đều có tiền sử liên quan đến việc sử dụng amiang màu thiếu các giải pháp bảo vệ an toàn, thiếu kiểm soát trong quá khứ. Trước đây, Brazil từng nhập khẩu amiang màu nhưng từ những năm 80 thế kỷ XX, Brazil dừng nhập khẩu amiang màu, chỉ khai thác và sử dụng amiang trắng trong sản xuất xi măng amiang.

Với hơn 30 năm kinh nghiệm trong quản lý và sử dụng an toàn amiang trắng tại Brazil, ông Marcondes Braga de Monaeso kết luận: Amiang trắng không phải là thảm họa.